Tòa cho người chiếm đất hưởng 1/2 diện tích vì ‘có công bảo quản’ là trái luật

Tuy nhiên, Viện KSND H.U Minh kháng nghị cho rằng bản án sơ thẩm tuyên như trên là không phù hợp, bởi thực tế, ông Đẹt là người ngang nhiên chiếm đất của ông Giang. Từ năm 1997 đến nay, ông Giang không thể quản lý, sử dụng và tôn tạo phần đất vốn thuộc quyền quản lý của mình.

“Nhận định của bản án sơ thẩm sẽ gây bức xúc và tạo dư luận xấu trong xã hội. Vì chỉ cần thời gian chiếm đất lâu dài và có công quản lý, tôn tạo đất sẽ mặc nhiên được quyền sử dụng đất”, quyết định kháng nghị nêu.

Phải xem xét lại bản án sơ thẩm

Theo Th.S Nguyễn Nhật Thanh (Trường ĐH Luật TP.HCM), việc tòa sơ thẩm cho rằng công sức của bị đơn tương đương với 1/2 giá trị tài sản nhưng bản án chưa làm rõ vấn đề này. Khi đã xác định quyền sử dụng đất thuộc quyền sở hữu của nguyên đơn, thì căn cứ điều 163 bộ luật Dân sự: “Không ai có thể bị hạn chế, bị tước đoạt trái luật quyền sở hữu, quyền khác đối với tài sản”. Việc tòa án chỉ căn cứ vào công sức quản lý, giữ gìn, tôn tạo mà công nhận quyền sử dụng đất của bị đơn và tước quyền của nguyên đơn là đi ngược với nguyên tắc bảo hộ của pháp luật đối với quyền sở hữu, trong đó có quyền sử dụng đất.

“Theo tôi, sau khi xác định rõ nguồn gốc đất là của ông Giang, thì đáng lẽ tòa án nên công nhận quyền sử dụng đất cho ông này. Đồng thời, yêu cầu ông Giang thanh toán một phần chi phí tương ứng với công sức của vợ chồng ông Đẹt đã bỏ ra làm gia tăng giá trị quyền sử dụng đất”, Th.S Thanh nói.

Cũng theo Th.S Thanh, cần xác định rõ mục đích sử dụng đất đối với khu đất đang tranh chấp là gì. Việc bị đơn cho xây dựng các công trình trên phần đất tranh chấp có phù hợp với mục đích sử dụng đất hay không? Nếu việc xây dựng không phù hợp với mục đích sử dụng đất, thì đây là hành vi bị cấm theo quy định tại điều 12 luật Đất đai. Nếu vi phạm sẽ không được xem là công sức làm gia tăng giá trị quyền sử dụng đất, căn cứ để xác định việc sử dụng đất ổn định.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu (Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM) cũng cho rằng việc TAND H.U Minh tuyên cho vợ chồng ông Đẹt được hưởng 1/2 diện tích đất do có công sức quản lý, tôn tạo là đã xâm phạm đến quyền lợi hợp pháp của ông Giang. “Nếu ông Đẹt không lấn chiếm đất rồi tiến hành đầu tư, xây nhà cho thuê thì ông Giang đã có thể thi công hoặc thực hiện các công việc khác để hưởng lợi trên phần đất đó”, luật sư Hậu nêu.

Theo điều 236 bộ luật Dân sự, người chiếm hữu bất động sản có thể được xác lập quyền sở hữu nếu chiếm hữu ngay tình, liên tục, công khai trong suốt 30 năm kể từ thời điểm chiếm hữu.

Tính từ năm 1997 đến nay chỉ mới 26 năm, nên ông Đẹt không đủ điều kiện về thời hạn, điều kiện chiếm hữu ngay tình cũng không thể thỏa mãn, bởi đất vốn đang tranh chấp với ông Giang từ nhiều năm nay. Vì thế dù cho ông Đẹt có chiếm hữu đủ 30 năm thì cũng không thể xác lập quyền sở hữu đối với phần đất này.

Theo luật sư Lê Trung Phát (Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát), bản án của tòa tuyên như trên vừa không đảm bảo được sự công bằng, đi ngược với các nội dung được đưa ra trong án lệ số 02/2016 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao.

“Ông Giang đi đòi lại đất, mà tòa lại tuyên cho vợ chồng ông Đẹt có nghĩa vụ trả lại 1/2 giá trị đất là vô lý”, luật sư Phát nói. Như vậy vô hình trung là ông Giang sẽ mất đất, mất công cụ sản xuất, còn vợ chồng ông Đẹt thì mặc nhiên có gần 5.000 m2 đất để sử dụng. Nếu xem việc vợ chồng ông Đẹt đã bỏ tiền ra cải tạo đất để xây nhà cho thuê, cho người khác ở, họ có thu lại lợi ích, thì họ có phải chia cho ông Giang hay không. Một bản án không thể ghi nhận quyền lợi một chiều, gây bất công cho chủ đất.

“Tôi đồng tình với kháng nghị. Nếu chiếm tài sản trái phép của người khác mà vẫn được tòa án công nhận quyền sử dụng đất thì sẽ vô cùng nguy hiểm. Điều này sẽ tạo ra một tiền lệ vô cùng tai hại”, luật sư Phát nhấn mạnh.